مراقبت‌های بهداشتی سالمندان مبتلا به آسم

آسم یکی از بیماریهای دستگاه تنفسی است که با علایمی مانند تنگی نفس، سرفه مداوم )خصوصا هنگام خواب، خنده و ورزش(، یا گرفتگی در قفسه سینه و خس خس کردن سینه هنگام تنفس همراه است. رایج ترین انواع آسم عبارتند از:

• آسم بزرگسالان
• آسم آلرژیک
• همپوشانی آسم - COPD
• انقباض برونش ناشی از ورزش (EIB)
• آسم غیر آلرژیک
• آسم شغلی

آسم در افراد مسن کمتر تشخیص داده می‌شود و غالبا تحت درمان قرار نمی‌گیرد زیرا در اغلب موارد با علایم سایر بیماریهای شایع در دوران پیری اشتباه گرفته می‌شود. شناخت و درمان آسم در افراد مسن بسیار مشکل‌تر است زیرا مکانیسم‌های پاتوفیزیولوژیک آسم در افراد مسن نسبت به آنچه در بیماران جوان مبتلا به آسم دیده می‌شود متفاوت است و این تفاوت ها ممکن است بر روند تشخیص و نتایج آسم در افراد مسن تأثیر بگذارد. بطور مثال بسیاری از اوقات، آسم در افراد مسن با بیماریهایی مانند چاقی، کاهش ایمنی و بیماری انسدادی مزمن ریوی (COPD) همراه است و همین امر باعث پیچیده‌تر شدن تشخیص آسم در این افراد می‌گردد. ضعیف شدن عضلات مربوط به دستگاه تنفسی، سفت شدن دیواره قفسه سینه و صاف شدن دیافراگم اغلب بخشی از روند پیری است که ممکن است به بروز آسم کمک کند.

حجم ریه ها بعد از 20 سالگی هر سال حدود 25 تا 30 میلی‌لیتر کاهش می‌یابد که همین به مرور زمان باعث سفت‌تر شدن دیواره قفسه سینه و ضعیف شدن عضلات دستگاه تنفسی می شود.

طبق تحقیقات انجام شده در آمریکا 4 تا 13 درصد بزرگسالان بالای 65 سال تحت تاثیر بیماری آسم قراردارند و این افراد 5 برابر بیشتر از جوانان در معرض مرگ و میر ناشی از آسم قرار دارند.

بیماری آسم اغلب با عوامل محیطی مانند گرد و غبار، دود (خصوصا دود سیگار و تنباکو)، گرده، شوره حیوانات و سایر عوامل تحریک کننده و آلرژن بدتر می‌گردد. پیری همچنین باعث کاهش عملکرد سیستم ایمنی بدن در برابر التهاب می‌شود. این یک عامل اصلی در ابتلا به آسم است.

جلوگیری و کنترل عوامل محرک بیرونی محیطی یکی از موثرترین راه‌هایی است که می‌توان آسم را در افراد مسن کنترل کرد. آموزش بیمار (خصوصا آموزش نحوه استفاده از دستگاه‌های آسم) و دارو درمانی نیز می‌تواند در مدیریت این بیماری موثر باشد. قبل از شروع هرگونه دارو درمانی بهتر است ابتدا کارهایی مانند ورزش، کاهش وزن و ترک سیگار توسط افراد مبتلا به آسم انجام شود.

افراد مسن مبتلا به آسم باید بطور منظم توسط متخصص ویزیت شوند. پزشکان معالج باید توجه ویژه‌ای به تداخلات دارویی در بیماران مسن داشته باشند زیرا اغلب این بیماران مجبور به استفاده همزمان چندین دارو خواهند بود خصوصا داروهای بیماریهای قلبی و عروقی. از طرف دیگر داروهای کورتیکواستروئیدی می‌تواند باعث ایجاد پوکی استخوان، نارسایی احتقانی قلب و افزایش قند خون در افراد دیابتی شود. استرس و افسردگی نیز در افراد مسن می‌تواند باعث شدیدتر شدن علایم بیماری گردد. در نتیجه علاوه بر کنترل بیماری با دارو باید به مراقبت روانی و روحی این افراد نیز توجه ویژه گردد.